Athene noctua

Kuşların latince isimlerini ezberlemek pek kolay bir şey gibi gözükmese de söz konusu ismin nereden geldiği hakkında bilgi edinildiği taktirde hatırlamak kolaylaşıyor. Bilgelik, sanat, strateji, barış ve savaş tanrıçası Athena'nın (Athenes) baykuşlara verdiği önem mitolojik kaynaklarda sıkça bahsedilen bir konudur. Athena kukumavın (Athene noctua / Little owl) bakışlarından o kadar etkilenir ki yaramaz kuzgunun yerine tanrıçanın en gözde kuşu olarak bu gece kuşunu onurlandırır.

Gece görme yeteneğinin, içindeki sihirsel ışıktan kaynaklandığına inanılan kukumav, Athena'nın sembolü olarak koruyucu sıfatıyla Yunan ordularına eşlik etmiş, ilham kaynağı olmuştur. Bir çarpışma öncesi ordunun üzerinden uçarak geçmesi zaferin habercisi olarak nitelendirilmiştir.

Fizikçi ve doğa tarihçisi Giovanni Antonio Scopoli 1769 yılında tespit ettiği bu kuşu kayıtlara "Athene Noctua" adıyla geçirir. (noctua=gece)

Bir hayalet uçak gibi sessiz uçuş becerisi olan bu gece avcısının figürleri bir çok askerin zırhını süslemiş, sikkelerinin üzerinde yer almıştır. Bazı kaynaklarda diğer baykuş türlerinin resimleri kullanılmışsa da sikkelerin üzerindeki figürler Athena'nın etkilendiği gözlerin kukumava ait olduğunu doğrular gibi.

Romalılar, Yunanlılarla aynı fikirde değildi. Baykuşun yaklaşan bir felaketin habercisi olduğunu düşünürlerdi. Tarih öncesi mağara figürlerinde sık rastlanan baykuş batıl inançlara da malzeme olmuştur. Türkiyede de uğursuzluk getirildiği inancı ağırlıktadır. Galler yöresinde evlerin etrafında baykuş sesi duyulduğunda evlenmemiş bir bayanın bekaretini kaybettiğine, yine aynı yörede hamile bir bayan baykuş sesi duyarsa doğacak çocuğunun kutsandığına inanılırdı.

Hindistanda baykuş ile yapılan yemeklerin iyileştirici etkisi olduğuna, baykuş gözü yiyen birinin karanlıkta görme yeteneği kazanacağına.... Polonyada evlenmeden ölen kızların güvercine, evlenenlerin ise baykuşa dönüşeceğine.... inanan insanoğlu hakkında hayvanlar ne düşüyordur acaba? "Bir insanla karşılaşırsan dünyanın sonu geldi demektir" gibi bir batıl inançları olabilir mi?


Fotoğraf bilgileri : Kukumav/Little owl/Athene noctua / © Ömer L. Furtun / Eskişehir, Ağutos 2010 / Canon 1 D Mark IV, EF 600mm f/4.0L IS USM / Arazi arkadaşları : Hakan Perek, Ekrem Yanık